Kỹ thuật nuôi dê

Dê là một trong những động vật được thuần hoá sớm nhất và được nuôi phổ biến ở hầu khắp các nước trên thế giới. Dê thích nghi với nhiều vùng sinh thái khác nhau. Bộ máy tiêu hoá của dê phát triển tốt và có khả năng tiêu hoá thức ăn thô xanh với số lượng lớn hơn so với trâu bò. Dê có thể ăn tới 25-40% thể trọng, trong khi đó trâu bò chỉ ăn được 10-15% thể trọng… 

I. Chuồng trại:
- Chuồng trại: Có thể làm bằng gỗ, tranh tre, nứa lá… nhưng phải bảo đảm thông thoáng, mát mẻ về mùa hè, ấm áp về mùa đông, tránh nắng, nóng, mưa tạt, gió lùa… 
Kích thước: Cao 1,0-1,2m, rộng 1,2-1,4m, dài 1,3-1,5m. Trên có mái che mưa che nắng cao 1,6-1,8m. Phía dưới sàn chuồng cách mặt đất 0,5-0,8m. Sàn chuồng nên làm bằng gỗ thẳng, phẳng, bản rộng 2-3cm, đóng hở 1-1,5cm để cho phân lọt xuống dễ dàng. Cửa chuồng phải đóng mở dễ dàng và chắc chắn. Mỗi ô chuồng diện tích 1,5-1,8m2, đủ nhốt một con dê giống và đàn con theo mẹ hoặc 2-3 con dê thịt. Máng cỏ và máng thức ăn tinh nên đặt phía trước, ngoài chuồng. 

II. Chăm sóc, nuôi dưỡng:
- Nhu cầu dinh dưỡng và khẩu phần ăn: 
- Nhu cầu dinh dưỡng: Dê cần một lượng thức ăn tính theo vật chất khô (VCK)  bằng 3,5% thể trọng, dê thịt 3,0%, dê sữa 4,0%. Ví dụ: Một dê Cái Bách Thảo nặng 35kg thì lượng VCK là: 35kg x 4% = 1,4kg. Với nhu cầu 65% VCK từ thức ăn thô xanh (0,91kg) và 35% VCK từ thức ăn tinh (0,49kg). Khi cho dê ăn loại thức ăn thô xanh chứa 20% VCK và thức ăn tinh chứa 90% VCK. Trên cơ sở đó, ta sẽ tính được lượng thức ăn hàng ngày cho dê: 
  -Thức ăn thô xanh: 0,91kg : 0,20 = 4,55kg
  -Thức ăn tinh:         0,49kg : 0,90 = 0,44kg
 Nhu cầu về vật chất khô chỉ nói lên số lượng thức ăn, còn về chất lượng thức ăn phải tính theo nhu cầu năng lượng và protein… 
- Khẩu phần thức ăn: Trên cơ sở nhu cầu dinh dưỡng của dê, căn cứ theo thể trọng, khả năng sinh trưởng phát triển, sản xuất và các nguồn thức ăn hiện có mà xây dựng khẩu phần thức ăn cho dê. Yêu cầu của khẩu phần thức ăn là cân đối thành phần và giá trị dinh dưỡng, đảm bảo đủ số lượng và chất lượng thức ăn, nhất là đạm, khoáng, sinh tố… Nên bổ sung đá liếm tự do cho dê.
 Nước uống: Bình thường 3 lít/ngày và sản xuất 1 lít sữa cần 1,5 lít nước… như vậy dê cần khoảng 4-6 lít/ngày. Tốt nhất nên cung cấp đầy đủ nước sạch và mát cho dê uống tự do. 
 

1. Dê con sơ sinh đến cai sữa (90 ngày):
  -Sơ sinh đến 10-15 ngày (giai đoạn bú sữa đầu): Dê con đẻ ra phải được lau khô, vuốt sạch máu cuống rốn từ trong ra ngoài và cắt cuống rốn 3-4cm, lót ổ cho dê con nằm cạnh mẹ. Cho dê bú sữa đầu ngay, càng sớm càng tốt, bú đều cả 2 vú, 3-4 lần/ngày. Sau 10 ngày nên tập cho dê con ăn bột gạo, bắp, đậu đổ rang và lá non ngon, khô sạch… 
  -Từ 15-45 ngày: Tách dê mẹ để vắt sữa, 2 lần/ngày với dê có sản lượng sữa trên 1 lít. Sau khi vắt mới cho dê con vào bú và cho dê con bú thêm 300-350ml, chia ra 2-3 lần/ngày, đảm bảo tổng lượng sữa cho dê con 450-600ml/con/ngày. Cho dê con ăn thêm thức ăn tinh 30-40gr /con/ngày.
  -Từ 45-90 ngày: Cho dê uống 600ml và giảm dần xuống 400ml/con/ngày, chia làm 2 lần/ngày. Sữa dê nguyên chất hay sữa thay thế cần được hâm nóng 38-400 độ c. Núm, bình, xô chậu cho dê bú phải được tiệt trùng trước và sau khi bú. Lau khô, sạch sàn chuồng sau khi cho dê bú…Cho dê con ăn 50-100gr thức ăn tinh và tăng dần cho đến khi dê con tự lực hoàn toàn, không còn sữa mẹ. 
  -Giai đoạn theo mẹ dê con dễ mẫn cảm với bệnh đường hô hấp, viêm loét miệng truyền nhiễm do lạnh, ẩm ướt…
 

2. Dê hậu bị: Chọn lọc những dê sau cai sữa, sinh trưởng phát dục tốt, ngoại hình đẹp… Nuôi dê hậu bị theo khẩu phần qui định đảm bảo khả năng sinh trưởng phát triển hợp lý. Cho ăn đầy đủ thức ăn thô xanh 3-5kg/con/ngày, bằng 75-80% VCK trong khẩu phần, phần còn lại bổ sung bằng thức ăn tinh và các phụ phẩm khác, không nên vổ béo dê hậu bị… Cho dê vận động 3-4giờ/ngày, vệ sinh khô sạch sàn chuồng, nền chuồng, sân chơi, máng ăn, máng uống hàng ngày. Giai đoạn hậu bị dê thường hay mắc bệnh đường tiêu hoá, nên chú ý cho dê ăn sạch, uống sạch và ở sạch… 
 

3. Dê sinh sản: 
 - Dê đực giống: Sau 3 tháng phải nuôi tách riêng và chỉ cho giao phối khi 11-12 tháng và đạt trọng lượng qui định.  tuyệt đối không nhốt dê đực giống trong đàn dê có chửa và dê vắt sữa, vừa tạo thêm tính hăng, vừa tránh mùi hấp thụ vào sữa. Thông thường một dê đực 50kg, mỗi ngày ăn: 3-4kg cỏ, 1-2kg lá cây giàu protein, 0,4-0,5kg thức ăn tinh. Nếu cho phối giống 3 lần/ngày thì bổ sung thêm thức ăn tinh giàu đạm, khoáng và sinh tố… Có thể cho ăn 1-2 quả trứng gà, 0,3-0,5kg rau xanh non ngon và bổ sung đá liếm tự do cho dê. Thường xuyên cho dê đực vận động, kết hợp với việc tắm chải 3-4 giờ/ngày. Có sổ theo dõi phối giống. Khi khả năng phối giống đạt dưới 60% và trên 6 năm thì nên loại thải.  
 - Dê mang thai: Sau khi phối giống 22-23 ngày, mà không thấy dê động dục trở lại, thì có thể dê đã thụ thai. Thời gian mang thai trung bình 150 ngày. Dê có chửa, nhu cầu dinh dưỡng tăng dần lên, đặc biệt là 2 tháng cuối, dê chịu kiếm ăn, phàm ăn hơn, lông mượt và tăng cân. Cần đáp ứng đầy đủ số lượng và chất lượng thức ăn cho dê… Đối với dê đang cho sữa, thì tuổi thai càng lớn, phải giảm dần lượng sữa khai thác để thai phát triển tốt và cho sữa tốt ở các chu kỳ sau. Tránh dồn duổi, đánh đập dê. Đối với dê chửa lần đầu nên xoa bóp bầu vú để kích thích tuyến sữa phát triển và tập cho dê quen dần với việc vắt sữa sau này. Dự tính ngày đẻ để chủ động đỡ đẻ và chăm sóc dê con… 
 - Dê đẻ: Dê sắp đẻ nên nhốt riêng từng ô chuồng, đã vêï sinh sát trùng khô sạch, kín và yên tĩnh. Chuẩn bị dụng cụ và trực đỡ đẻ cho dê. Trước khi đẻ 5-10 ngày nên giảm bớt thức ăn tinh đối với những dê năng suất sữa cao để ránh sốt sữa, viêm vú. Sau khi đẻ dê mẹ liếm dê con, nhưng vẫn phải lau khô, cắt rốn, sát trùng cuống rốn. Đẻ hết con khoảng 1-4 giờ thì nhau ra, không để mẹ ăn nhau. Trường hợp khó đẻ hoặc sau đẻ 4 giờ mà nhau không ra, nên mời cán bộ thú y can thiệp. Dê đẻ xong, phải rửa sạch bầu vú, âm hộ, vệ sinh khô sạch nơi dê đẻ. Nếu dê mẹ sưng nầm sữa thì chờm nước nóng và vắt sữa để thông tia sữa. Sau đó cho dê mẹ uống nước ấm có pha muối 0,5% hoặc nước đường 5-10%. Hàng ngày có thể dùng máy chế biến thức ăn chăn nuôi 3A2,2Kw cho dê mẹ ăn thức ăn thô xanh non ngon, thức ăn tinh chất lượng tốt theo khẩu phần… 
 - Dê vắt sữa: Đảm bảo tiêu chuẩn khẩu phần, thức ăn thô xanh non, ngon, chất lượng tốt, dê thích ăn cho nhiều sữa, thức ăn tinh hổn hợp, protein thô 14-15%, bổ sung premix khoáng, sinh tố và muối ăn. Những dê năng suất sữa trên 2 lít/ngày, cần cho ăn và vắt sữa 2-3 lần/ngày. Cho dê vận động 3-4 giờ/ngày, kết hợp xoa bóp, tắm chải, bắt ve... Theo dõi sự thay đổi thể trọng của dê mẹ, 1-2 tháng đầu thể trọng giảm 5-7%, sang tháng thứ 3 sẽ hồi phục và ổn định thể trọng. Cho dê cạn sữa từ từ bằng cách giảm dần số lần vắt sữa và số lần cho bú. Dê cho sữa, nhất là dê cao sản thường hay bị viêm vú, cần lưu ý để phòng và trị kịp thời.
Thực hiện đúng qui trình kỹ thuật vắt sữa, tránh xây xát núm vú và bầu vú, đặc biệt vệ sinh trước và sau khi vắt sữa… 

Công ty Cổ phần Đầu tư Tuấn Tú
Địa chỉ: Số 2, Ngõ 2, Đường Liên Mạc, P. Liên Mạc, Q. Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Điện thoại: 0945796556 – 0984930099
Website: maychannuoi.com
Email: maychannuoivn@gmail.com
Fanpage: https://www.facebook.com/kinhnghiemnhanong