Cách ủ chua cây ngô cho bò làm thức ăn chua giàu dinh dưỡng

Ngô là một loại cây đang được trồng phổ biến ở nước ta. Ngoài việc thu hoạch bắp để làm thực phẩm, chế biến bánh kẹo, hoặc sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Các phụ phẩm từ cây ngô sau khi thu hoạch bắp cũng có hàm lượng chất dinh dưỡng cao, đây là nguồn thức ăn rất tốt cho gia súc, đặc biệt là trâu bò. Bài viết dưới đây, sẽ giúp bà con tận dụng triệt để cây ngô sau khi thu hoạch bằng cách ủ chua cây ngô cho bò làm thức ăn chua giàu dinh dưỡng. Mời bà con cùng theo dõi:

1. Chuẩn bị nguyên liệu ủ cây ngô

1.1. Nguyên liệu dùng để ủ cây ngô

- Thân, lá cây ngô tươi, vỏ bắp ngô, lõi ngô, bẹ, ngọn cây.
- Rỉ mật hoặc đường nâu, men vi sinh: 5%.
- Muối ăn: 0,5%.

1.2. Dụng cụ ủ cây ngô

- Máy băm cỏ cho bò (3A4Kw)
- Máy trộn cỏ cho bò 3A3, 7kw
- Thiết bị ép cỏ, túi ủ chua 3A
- Bạt, cân, nilon và các dụng cụ cần thiết khác.

1.3. Chọn nơi ủ

Có hai phương pháp ủ cây ngô cho bò, tùy từng phương pháp mà bà con chuẩn bị nơi ủ cho phù hợp.

- Cách ủ cây ngô cho bò ăn bằng túi ủ: Bà con cần chuẩn bị túi ủ và chọn nhà kho làm nơi chứa.

- Cách ủ cây ngô cho bò ăn bằng hố ủ: Bà con cần chọn nơi xây hố ủ cao ráo, bằng phẳng và sạch sẽ. Bà con có thể tận dụng góc chuồng trại có sẵn hai mặt tường vừa thuận lợi để lấy sản phẩm, vừa sạch sẽ. Hố ủ cây ngô cho bò ăn có thể đắp bằng đất, đối với những hộ chăn nuôi có quy mô lớn thì nên đầu tư xây hố ủ bằng xi măng, gạch, có mái che.

2. Quy trình ủ cây ngô 

2.1. Xử lý nguyên liệu

Sau khi thu hoạch bắp ngô, bà con chặt phần thân cây ngô, loại bỏ những phần thân sâu, lá vàng úa, sau đó tiến hành băm nhỏ nguyên liệu. Đối với quy mô nhỏ, bà con có thể băm thủ công. Tuy nhiên, đối với hộ chăn nuôi có quy mô rộng và muốn tiết kiệm thời gian và công sức thì nên đầu tư máy băm đập dập cỏ 3A4Kw. Máy được thiết kế 2 buồng với tính năng băm nhỏ và đập dập các loại cây cỏ, cây ngô và nhiều phụ phẩm nông nghiệp khác. Máy có năng suất 600-800kg/h, do đó sẽ giúp bà con nông dân giảm được thời gian lao động, công sức cũng như chi phí chăn nuôi.

2.2. Phơi héo nguyên liệu sau khi xử lý

Sau khi băm xong các phụ phẩm từ ngô, bà con tiến hành phơi héo nguyên liệu này trong thời gian nửa ngày, để ngô mất bớt nước trước khi ủ. Trong khi phơi, cứ 2 giờ cần đảo để ngô được héo đều, tránh tình trạng ngô héo không đều (bên trên khô, bên dưới vẫn ướt). Sau 4-6 giờ, bà con lấy một ít ngô nắm chặt trong lòng bàn tay để tiến hành kiểm tra độ ẩm của ngô:
- Độ ẩm đạt để đem ủ: khi nước vừa rịn qua kẽ tay.
- Khi lượng nước chảy thành từng giọt qua kẽ tay, bà con cần bổ sung thêm rơm, cỏ khô do độ ẩm quá cao. Nếu khi mở tay ra mà ngô không giữ được nguyên hình nắm tay, bị vỡ ra thì độ ẩm quá thấp, lúc này bà con cần bổ sung thêm nước sạch đến khi đạt độ ẩm yêu cầu.

2.3. Cách ủ cây ngô cho bò

Ủ chua cây ngô cho bò ăn là phương pháp ủ đơn giản, dễ thực hiện. Tuy nhiên, trước khi tiến hành ủ bà con cần đảm bảo:

Thứ nhất, nguyên liệu ủ cần đảm bảo sạch sẽ, không lẫn tạp chất, đất cát, không nhiễm vi sinh vật có hại cho vật nuôi. 

Thứ 2, cần đảm bảo về độ ẩm trước khi ủ nguyên liệu, nếu quá khô có thể gây mốc, nguyên liệu quá ướt sẽ dẫn đến thối nhũn, do đó mà quá trình ủ chua khó diễn ra.

Thứ 3, môi trường trong túi, hố ủ phải yếm khí (không có oxy), do đó bà con cần nén chặt, để cho không khí lọt làm chết vi khuẩn yếm khí và quá trình lên men lactic không thể xảy ra.

*Cách ủ cây ngô dùng túi ủ:

Trước khi tiến hành ủ cây ngô cho bò, bà con cần chọn túi ủ có chất lượng tốt như túi ủ chua 3A. Mỗi túi ủ chua 3A có thể chứa được từ 30-50kg nguyên liệu. Túi được thiết kế 2 lớp, bên ngoài là lớp bao tải dứa, còn bên trong được thiết kế là một túi nilon lớn với chất lượng nhựa dẻo. Do đó mà có thể đảm bảo thức ăn trong quá trình ủ, không bị ảnh hưởng bởi nấm mốc và không khí. 

Bà con thực hiện các bước sau:

- Bước 1: Trải một tấm bạt hoặc nilon, sau đó rải một lớp nguyên liệu dày khoảng 20 đến 30cm.

- Bước 2: Bà con tiến hành rắc đều rỉ mật và muối lên nguyên liệu đã rải, sau đó tiến hành trộn đều với nhau. 

- Bước 3: Bà con cứ tiến hành làm như vậy cho tới khi hết nguyên liệu. Để quá trình trộn nguyên liệu ủ cây ngô cho trâu bò ăn diễn ra nhanh chóng, tiết kiệm thời gian cũng như công sức, bà con có thể nghiên cứu sử dụng máy trộn cỏ cho bò 3A3,7Kw. Đối với những trang trại chăn nuôi trâu bò lớn thì bà con nên đầu tư máy trộn cỏ, vừa giúp tiết kiệm công sức, thời gian, nguyên liệu sẽ được trộn đều nhanh chóng, từ đó mà quá trình ủ chua sẽ diễn ra thuận lợi, thức ăn có chất lượng tốt nhất.

- Bước 4: Bà con cho hỗn hợp đã trộn vào túi ủ chua, vừa cho vừa tiến hành ép thật chặt từng lớp một đến khi đầy túi. Làm tương tự với các túi khác đến khi hết nguyên liệu.

- Bước 5: Phủ khoảng 5cm rơm khô lên trên bề mặt thức ăn ủ chua, sau đó vuốt hết không khí rồi buộc chặt miệng túi lại bằng dây buộc cao su.

- Bước 6: Bảo quản các túi ủ cây ngô tại nhà kho râm mát, có mái che mưa nắng, tránh côn trùng, chuột cắn hỏng túi ủ.

*Cách ủ cây ngô bằng hố ủ:

Đối với hố ủ bằng đất, bà con tiến hành đào hố ủ cây ngô cho bò với đường kính 1mx1m (chiều cao, đường kính), 1m3 hố ủ sẽ ủ được khoảng 400 đến 450 kg nguyên liệu. Tùy vào lượng nguyên liệu và quy mô chăn nuôi, mà bà con bố trí kích thước hố ủ cây ngô cho phù hợp. Đối với hố ủ bằng xi măng, bà con tiến hành xây hố với thể tích 1,5m3x1,5m chiều cao. Một hố ủ như vậy, bà con có thể ủ được 400-500kg nguyên liệu.

Các bước tiến hành ủ cây ngô: 

- Bước 1: Bà con sử dụng túi nilon, buộc đáy thật chặt bằng dây buộc cao su, sử dụng để đặt lót bên trong hố ủ sao cho túi nilon vừa với hố. Hoặc có thể sử dụng lót đáy bằng 2 lớp lá chuối thành hố ủ. Như vậy, cát, sỏi, đất sẽ không lẫn vào thức ăn khi ủ.

- Bước 2: Bà con cho các nguyên liệu cây ngô đã sơ chế, băm nhỏ và được trộn đều với rỉ mật, muối bằng máy trộn cỏ cho bò 3A3,7Kw. Vừa cho nguyên liệu vừa dùng chân hoặc dụng cụ nén, nén thật chặt xung quanh hố. Tiếp tục làm như vậy cho đến khi nguyên liệu vừa hết và đầy hố ủ.

- Bước 3: Phủ khoảng 5cm rơm khô lên bề mặt thức ăn đã ủ, đậy kín miệng hố ủ bằng bạt, nilon. Đối với hố ủ bằng đất, bà con tiến hành phủ đất lên hố ủ, sau đó nén thật chặt lớp đất để tạo thành hình mai rùa, tránh nước mưa có thể thấm vào hố ủ.

- Bước 4: Bà con cho hỗn hợp đã trộn vào túi ủ chua, vừa cho vừa tiến hành ép thật chặt từng lớp một đến khi đầy túi. Làm tương tự với các túi khác đến khi hết nguyên liệu.

- Bước 5: Phủ khoảng 5cm rơm khô lên trên bề mặt thức ăn ủ chua, sau đó vuốt hết không khí rồi buộc chặt miệng túi lại bằng dây buộc cao su.

- Bước 6: Bảo quản các túi ủ cây ngô tại nhà kho râm mát, có mái che mưa nắng, tránh côn trùng, chuột cắn hỏng túi ủ.

3. Sản phẩm sau khi ủ cây ngô cho bò

- Thời gian ủ cây ngô cho bò ăn vào khoảng 50-60 ngày. Sau đó, bà con có thể sử dụng thức ăn ủ chua này cho trâu bò ăn. Ủ càng lâu thì chất lượng sản phẩm càng cao, do đó nếu chưa cần sử dụng ngay, bà con có thể để hàng năm, nếu hố ủ và phương pháp ủ đúng kỹ thuật.

- Sản phẩm cây ngô ủ chua đạt yêu cầu chất lượng khi: có màu vàng nhạt, mùi như mùi dưa muối, mềm hơi đàn hồi. Nếu sản phẩm có màu đen, úng nát, mùi thối thì đã bị hỏng, chất lượng kém, lúc này bà con cần loại bỏ.

4. Cách cho bò ăn thức ăn ủ từ cây ngô

Giai đoạn đầu, bà con cần tập cho bò làm quen với thức ăn từ cây ngô ủ chua. 

- Trong 2-3 ngày đầu, bà con giảm khẩu phần ăn hàng ngày của trâu bò, và thay bằng thức ăn từ cây ngô ủ chua. Trộn một phần thức ăn ủ chua và thức ăn tinh hòa với nước ấm. Giảm số bữa ăn từ 3 bữa/1 ngày xuống 2 bữa/ 1 ngày để trâu bò đói và muốn ăn.

- Trong những ngày tiếp theo, khi bò đã ăn quen thức ăn ủ chua, bà con tăng dần lượng thức ăn cây ngô ủ chua lên sao cho lượng thức ăn ủ chua chiếm ¼ lượng thức ăn hàng ngày của trâu, bò.

- Nên cho trâu, bò sử dụng sản phẩm ủ cây ngô để ăn trực tiếp, không nên nấu thức ăn ủ chua vì khi đó sẽ làm giảm lượng vitamin và các chất dinh dưỡng trong thức ăn.

5. Một số lưu ý khi ủ cây ngô cho bò

- Hố ủ cần được thiết kế chắc chắn, không được ứ nước, thấm nước, đọng nước.

- Tùy thuộc vào quy mô chăn nuôi trâu bò của gia đình, mà bà con quyết định khối lượng sản phẩm cây ngô ủ. Khi đã mở đống ủ để lấy thực phẩm, đống ủ được che đậy cẩn thận, bà con cần sử dụng dần cho đến hết, sau đó lại ủ đống khác.

- Trong quá trình ủ, bà con cần thường xuyên kiểm tra túi ủ hoặc hố ủ xem có bị lọt không khí, bị các côn trùng, chuột cắn, đọng nước gây ẩm ướt. Khi đó bà con cần xử lý ngay để tránh sản phẩm ủ bị hỏng.

- Khi thức ăn ủ đã bị mốc, thối nhũn, bốc mùi thì cần loại bỏ không được sử dụng cho trâu, bò ăn.

Trên đây là bài viết về cách ủ cây ngô cho bò làm thức ăn chua giàu dinh dưỡng. Hy vọng với bài viết trên sẽ giúp cho bà con nông dân có thêm những kinh nghiệm về cách ủ cây ngô cho trâu bò vừa đơn giản,  vừa tận dụng được tối đa phụ phẩm của cây ngô sau khi thu hoạch bắp. Không những vậy, trâu bò được ăn thêm thức ăn từ cây ngô ủ chua chúng sẽ lớn nhanh, béo khỏe, cày kéo tốt, bà con nông dân còn tiết kiệm được lượng thức ăn tinh bổ sung. Chúc bà con nông dân ứng dụng hiệu quả vào mô hình chăn nuôi của gia đình mình.

Công ty Cổ phần Đầu tư Tuấn Tú
Địa chỉ: Số 2, Ngõ 2, Đường Liên Mạc, P. Liên Mạc, Q. Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Điện thoại: 0945796556 – 0984930099
Website: maychannuoi.com
Email: maychannuoivn@gmail.com
Fanpage: https://www.facebook.com/kinhnghiemnhanong